Wczoraj Europejski Dzień Bez Samochodu (EDBS). Oczywiście jak zwykle ludność się nie przejęła i masowo wsiadła do aut. Dlaczego? Bo ludzie w większości – poza zindoktrynowanymi przez idee poprawności politycznej w różnej postaci – czują instynktownie, że mają do czynienia z głupotą. Dlaczego – to tłumaczyłem już w ubiegłym roku, ale warto do tego wrócić. Sprawa ma bowiem kilka wymiarów.
Pierwszy to absurdalność wszelkiej podobnej akcyjności.Dzień Bez Czegoś to czysta propaganda, która niewiele się różni od podobnych akcji, wymyślanych za komuny. Najlepiej podsumował to z właściwą sobie lapidarnością Stanisław Bareja, tworząc w „Misiu” Dzień Pieszego Pasażera. Mechanizm tworzenia podobnych konstruktów jest dość czytelny. Najpierw powstaje jakaś moda, trend, idea (o tym dalej), nie mając zwykle wiele wspólnego z rzeczywistością, a niemal zawsze oparta na teoretycznie podbudowanej chęci zbawiania świata nawet wbrew jemu samemu. Potem tą ideą z różnych powodów (czasem to głupota, czasem interesy, czasem potrzeba połączenia ludzi wokół obojętnie jakiej sprawy) zainteresowują się politycy, którzy organizują resztę kabaretu: kampanie społeczne za publiczne pieniądze, festyny, audycje edukacyjne – i przemysł się kręci. Nie trzeba dodawać, że ktoś oczywiście na tym zarabia, ale to już całkiem inna sprawa.
Główną cechą takich poczynań jest, że namawia się ludzi do określonego zachowania nie dlatego, że jest ono dla nich korzystniejsze, wygodniejsze, lepsze, ale dlatego, że taka jest moda, tak wypada zgodnie z enigmatycznymi „europejskimi normami”. Nie bardzo też wiadomo, co taki EDBS miałby dać. Jaki efekt miałoby przynieść to, że ludzie w jakiejś części na jeden dzień zostawią auta na parkingach? Pewnie taki sam jak w Peerelu pochód na 1 maja albo wszechobecne plakaty „Program partii programem narodu”. Czyli żaden. To po prostu bezsensowna fikcja i pozór, tak samo absurdalny, jak obiecywana i oczywiście nie zbudowana sieć stacji ładowań dla samochodów elektrycznych w Warszawie.
Drugi wymiar to kwestie praktyczne. Samochód jest wielu ludziom niezbędny, żeby normalnie funkcjonować. Wyjątkiem są może ci, którzy w Warszawie przemieszczają się tylko z punktu A do punktu B, przy czym oba punkty leżą bezpośrednio przy stacjach metra, ewentualnie kolejki. W każdym innym przypadku transport prywatny jest albo niewiele wolniejszy niż publiczny (a ma wiele innych zalet), albo wręcz szybszy.
W polskich warunkach wybór samochodu, a nie tramwaju czy autobusu, jest oczywisty dla każdego, kto ceni sobie czas i komfort. W samochodzie raczej nie dostanie się w łeb, nie zostanie się okradzionym przez kieszonkowców, nie jest się narażonym na smród współpasażerów ani na stanie w tłoku. Jest czas na słuchanie muzyki albo audiobooków. Odpada dojście do przystanku. Latem nie pieczemy się w piekarniku, bo miasto stołeczne nie widziało przez lata potrzeby zamawiania taboru z klimatyzacją, a zimą nie trzęsiemy się z chłodu. Możemy zrobić duże zakupy, wygodnie odebrać dziecko z przedszkola i dowieźć je do domu. Transport publiczny nie ma praktycznie żadnej naturalnej przewagi nad prywatnym, w warunkach równej konkurencji jest koniecznością, a nie wolnym wyborem.
Dlatego do korzystania z niego posiadaczy aut można jedynie zmusić siłą i to się właśnie stara zrobić HGW w Warszawie. Tu nie ma mowy o przekonywaniu korzyściami ani o szacunku dla drugiej strony. Kierowcy są traktowani jak wrogowie publiczni. Próżno szukać w wypowiedziach pani prezydent i ich urzędników jakiegokolwiek akcentu, który świadczyłby o tym, że ich potrzeby są także uwzględniane. To zresztą dość oczywiste: HGW uczyniła walkę z samochodami leitmotivem swojego urzędowania z braku innych, bardziej wymagających pomysłów i koncepcji. Zresztą i tę politykę realizuje w sposób skrajnie prymitywny, przy okazji łamiąc własne obietnice – np. te o zbudowaniu kilku parkingów podziemnych w śródmieściu. Przykładem kompletnej paranoi jest niedawny remont ul. Emilii Plater. Miejsca parkingowe są w tamtej okolicy ogromnie potrzebne, zwłaszcza że tuż obok jest Dworzec Centralny ze swoim zaniedbanym i śmiesznie małym, wiecznie zapchanym parkingiem. Tymczasem w ramach remontu zlikwidowano cały parking na środku ulicy – na oko jakieś 100 miejsc. Pozostał drogi parking w Złotych Tarasach i również drogi parking pod PKiN. Takie rozwiązanie to oczywiście skandal i przejaw skrajnej arogancji.
Zagorzali ekolodzy, którzy często nienawidzą kierowców, powinni przeciwko inicjatywom HGW ostro protestować. Jej agresywna postawa wobec prywatnego transportu przyczynia się bowiem walnie do większego zanieczyszczenia środowiska, podobnie zresztą jak tamowanie ruchu w imię rzekomej poprawy bezpieczeństwa. Stojące w korkach auta emitują przecież tony spalin – o wiele więcej, niż gdyby ruch był płynny. Wczoraj, jadąc Marszałkowską pomiędzy Placem Unii Lubelskiej a Placem Zbawiciela, doświadczyłem kolejny raz innego genialnego rozwiązania: świateł, które zmieniają się na czerwone przed każdym nadjeżdżającym autem. To oczywiście oznacza hamowanie, a następnie ruszanie – i tak trzy razy na odcinku kilkuset metrów. Pomijam fakt, że jest to skrajnie irytujące, ale też zwiększa ogromnie ilość spalin.
HGW uzasadnia swoją antysamochodową krucjatę bredniami o Londynie. Oczywiście systemy transportu publicznego w brytyjskiej i polskiej stolicy są nieporównywalne, ale jest jeszcze jedna kwestia: HGW nie ma żadnej strategii. Jej działania są podyktowane polityką, a nie rzetelnymi studiami, analizami i planami; są chaotyczne i punktowe. Jak to określił kiedyś jej kontrkandydat z PiS w wyborach na prezydenta miasta – to pudrowanie trupa.
Jest wreszcie trzeci wątek, dla wielu najtrudniejszy do zrozumienia i – jak twierdzą - absurdalny. To wątek ideologiczny. Można się z tego śmiać, ale nie ulega wątpliwości, że niechętna postawa wobec indywidualnego transportu w większości państw Europy (najmniej na jej południu, najbardziej na północy) jest motywowana także ideologicznie, podobnie jak walka z „globalnym ociepleniem”. To jedna z odnóg ekofanatycznego frontu, a przy okazji walka z symbolem. Czy się bowiem chce, czy nie, samochód – poza tym że jest praktycznym środkiem transportu – jest też symbolem swobody, indywidualizmu, wolności. Mówiąc w uproszczeniu – obywatel w swoim własnym samochodzie jest trudniejszy do kontrolowania niż obywatel w autobusie. Można się na te skojarzenia krzywić, ale starczy spojrzeć do dowolnej książki o kulturowych toposach, żeby odnaleźć te odniesienia, oczywiście najsilniejsze – nie przypadkiem – w Stanach Zjednoczonych.
Walka z dyskryminacją wobec kierowców jest nie tylko walką z głupotą i przymusem „wadzy, która wie lepiej”, ale też walką o osobistą wolność. Przynajmniej dla mnie.
I na koniec – nie jestem dogmatykiem, domagam się tylko wolnego wyboru. Jeśli ktoś uwielbia gnieść się w autobusie – proszę bardzo. Nie godzę się jednak z sytuacją, kiedy nie stara się nawet wyważyć sensownych proporcji, ale mówi się: wy, kierowcy, jesteście źli i my was zmusimy, żebyście przesiedli się do transportu publicznego. Urządzimy wam takie korkowe piekło, że tego nie wytrzymacie. Bo nic nas nie obchodzicie.
Uwielbiam rower, ale turystycznie. Do codziennego transportu się nie nadaje – trudno przejechać nim 15 km w ciągu pół godziny i w świeżym ubraniu wejść na ważne spotkanie. Ale zdarza mi się nim odwozić córkę do przedszkola, omijając zakorkowaną Puławską – 22 km w obie strony, częściowo przez las. Polecam.
Komentarze