Jest kategoria ludzi, którą można określić mianem pogromców teleturniejów sprzed telewizora. Osoby takie są niezwykle mocne w każdej dziedzinie, z jakiej padają pytania, pod warunkiem, że siedzą wygodnie w fotelu w swoim przytulnym mieszkanku.
Wyobraźmy sobie teraz, że trwa teleturniej, w którym zawodnikowi nieźle idzie. Dostaje w pewnej chwili wybór: albo zatrzyma wygrane właśnie 500 tys., albo gra dalej o milion, ryzykując, że straci wszystko. Zawodnik dokonuje racjonalnej kalkulacji i decyduje się poprzestać na pewnym już pół miliona. Dostaje gratulacje, odbiera czek i idzie do domu.
Wyobraźmy sobie jednak, że spotyka owego pogromcę sprzed telewizora. Osobnik ów, jeśli jest człowiekiem rozsądnym, może mu powiedzieć: „No, panie Stefanie, ja to bym jednak grał dalej, ale rozumiem, że miał pan powody, dla których pan się zatrzymał na tych 500 tysiącach. Tak czy owak, gratuluję”. Możliwe jednak, że mamy do czynienia z emocjonalnie nastawionym maksymalistą, który dopada zawodnika i wrzeszczy na niego: „Ty parszywy tchórzu, jak mogłeś się wycofywać?! Nie wiesz, co to jest honor? Co to jest walka do końca? Ty robaku, nie istniejesz dla mnie!”. Wobec takiego ataku możliwe są dwie postawy. Pierwsza – puknięcie się w głowę i pójście swoją drogą. Druga – narastająca irytacja, o ile mamy pewność, że nie spotkaliśmy się z wariatem. Skoro bowiem nie z wariatem mamy do czynienia, to oczekiwalibyśmy, że ten ktoś zda sobie sprawę, iż: atmosfera i sytuacja w studiu, gdzie rozgrywany jest teleturniej, jest zasadniczo odmienna od tej w pokoju z telewizorem, gdzie zasiada atakująca nas osoba i gdzie jest ona niezwykle mądra; sytuacja gracza może być taka, że bardziej opłaca mu się wziąć 500 tys. niż ryzykować; stacja telewizyjna nie jest głupia i pytanie za milion jest arcytrudne, właściwie nie do pokonania. Z jakiegoś jednak powodu pogromca sprzed telewizora tego wszystkiego nie bierze pod uwagę, za to dużo mówi o konieczności walki do końca i polegnięciu z honorem i pustym portfelem.
Ja właśnie znalazłem się w sytuacji takiego zawodnika,
zaatakowany w sposób wyjątkowo irytujący przez Toyaha (podkreślam słowo „zaatakowany”, choć Toyah zapewne uważa, że on tylko wyraził swoją opinię). Toyah zaprezentował tym samym w sposób modelowy, na czym polega postawa maksymalizmu moralnego (i jej szkodliwość).
Poszło o mój poprzedni wpis. W wielkim skrócie – Toyah obejrzał program, o którym mowa, i doszedł do wniosku, iż nie spełniłem jego wyśrubowanych standardów, a zatem odznaczyłem się tchórzostwem, małością, miałkością i czym tam jeszcze. Gdyby Toyah nie był moralnym maksymalistą, ale człowiekiem rozsądnym (nie boję się tego słowa, bo choć komuna usiłowała mu nadać specyficzne znaczenie, dziś uważam, że właśnie zdrowego rozsądku najbardziej brakuje, a bojownikami o jego odzyskanie byli ludzie tacy jak Stanisław Bareja czy Maciek Rybiński), skomentowałby sprawę na moim blogu, pisząc coś w rodzaju: „Uważam, że mógł pan pana Wiadro potraktować ostrzej, jak na mój gust był pan za łagodny”. Ale nie – Toyah, siedząc wygodnie przed komputerkiem i klepiąc w klawiaturkę, nie uznaje kompromisu. W związku z czym tworzy sążnisty wpis, którego główną tezą jest, że Warzecha jest konformistą i mięczakiem, ponieważ we wspomnianym programie siedział (taka jest wizja Toyaha, nieco, moim zdaniem, oniryczna) jak mysz pod miotłą, zamiast… No właśnie – nie wiadomo właściwie, zamiast czego, bo tego Toyah nie precyzuje. Najbardziej byłby zapewne szczęśliwy, gdybym dał panu Wiadro w twarz, ewentualnie demonstracyjnie opuścił studio. Ostatecznie mógłby się pogodzić z tym, że poprzestałbym na nazwaniu pana Wiadro ubeckim pachołkiem albo czymś w tym rodzaju.
(Przy okazji do wpisu Toyaha podłączyło się oczywiście natychmiast wiele osób, które z jakichś tam nieprzeniknionych powodów osobiście mnie nie cierpią i uznały, że mają od właściciela blogu przyzwolenie na poskakanie sobie po Warzesze, ale do tego już przywykłem.)
Odpowiedziałem Toyahowi, że zachowuje się jak kierowca traktora, który poucza pilota boeinga, jak ma pilotować maszynę, czym on poczuł się oczywiście obrażony. Tymczasem tak jest faktycznie. Pilot boeinga nie ma prawdopodobnie pojęcia o prowadzeniu traktora, ale również na odwrót. Lecący samolotem kierowca traktora może mieć do pilota zasadną pretensję, że trochę rzuca, ale powinien przyjąć, że pilot stara się turbulencje ominąć. Może mu się akurat nie udaje, bo obszar turbulencji jest zbyt rozległy, komunikat nadszedł za późno albo zepsuł się radar meteo w maszynie. Jak jednak nazwać traktorzystę, który z oburzeniem wbiega do kabiny pilotów i woła: „Ty ćwoku, na niczym się nie znasz, jak prowadzisz samolot?! Nie rozumiesz, głąbie, że ma być gładko?!”. Wówczas pilot powinien wstać z fotela i oddać stery traktorzyście. Niech pokaże, jak świetnie sobie radzi.
Żeby było jasne: sam wiele razy pisałem, że uprawianie danego zawodu nie jest warunkiem, aby móc pod adresem jego przedstawicieli wygłaszać krytykę. Dotyczy to zwłaszcza zawodów kluczowych dla funkcjonowania państwa. Taka postawa prowadzi do absurdów. Czym innym jednak jest krytyka, a czym innym aroganckie i agresywne wymądrzanie się z pozycji własnego fotela. Jeśli część blogerów zarzuciła mi pod wpisem Toyaha pychę, to niech teraz się zastanowią, czy prawdziwym przejawem pychy nie jest przypadkiem jego pouczanie z wyżyn moralnej doskonałości, gdzieś zza klawiaturki w przytulnym mieszkanku. Pouczanie, któremu przyklaskuje grupa innych anonimów, jak rozumiem – także moralnych diamentów i codziennych bojowników o moralną czystość. To drażni, zwłaszcza że nie chodzi o kwestie najwyższej wagi, jak niegdyś decyzja o podjęciu współpracy z SB. W takich wyjątkowych sprawach moralny maksymalizm jest naturalny i nawet pożądany. Ale nie o tym teraz mowa.
Owszem, Toyah wyprowadził mnie z równowagi, dokładnie na tej zasadzie, na jakiej wyprowadza z równowagi pyszałek, który poucza innych, samemu mając o sprawie znikomą wiedzę. Toyah – jestem tego pewien – nie ma pojęcia o kulisach publicystycznych programów, o ich dramaturgii, a wreszcie nie jest w stanie pojąć, że takich Toyahów przed telewizorami, zwłaszcza w przypadku stacji, o której mowa, siedzi kilka promili. Reszta to ludzie, przyzwyczajeni do innego przekazu. I ci ludzie, słuchając mnie, mają mieć poczucie, że słuchają kogoś spokojnego i rozsądnego, kto jasno i bez przesadnych emocji wykłada swoje racje. Taki jest mój cel.
I tu jest pies pogrzebany: ja bowiem myślę właśnie o tych widzach i za swoje zwycięstwo uznaję sytuację, gdy jestem w stanie przekonać jakąś część z nich, że pan Wiadro stawia błędne tezy. Toyah, jako moralny maksymalista, ma gdzieś wszelkie kalkulacje, a nawet to, że w ocenie pana Wiadro dokładnie się zgadzamy. Ten sojusz Toyah kompletnie zniweczył swoim atakiem. On mnie rozjedzie za to, że nie zastrzeliłem pana Wiadro na miejscu.
Ciekawe, czy Toyah zdaje sobie sprawę, iż całe mnóstwo zapewne cenionych przez niego instytucji i przedsięwzięć funkcjonuje tylko dzięki temu, że kierującym nim osobom obcy jest patologiczny maksymalizm moralny w stylu Toyaha. Czy Toyah zdaje sobie np. sprawę, że kiedy na początku tej kadencji Sejmu pojawił się z inicjatywy marszałka Komorowskiego problem zasiadania Jana Ołdakowskiego jednocześnie w Sejmie i na fotelu dyrektora MPW, to Ołdakowski nie wszedł do gabinetu Komorowskiego i nie zwyzywał go od ubeckich szmat (jak zapewne chciałby Toyah), ale normalnie z nim pogadał, wskazując mu pewne pragmatyczne aspekty takiego lub innego wariantu? I dobrze zrobił, bo znacznie ważniejsze od moralnych uwzniośleń Toyaha jest dla mnie ciągłość i trwałość świetnej placówki muzealnej. Czy Toyah pomyślał, że nawet Mariusz Kamiński, pozostając na stanowisku szefa CBA przez dwa lata rządów PO, musiał iść na szereg drobniejszych porozumieć ze swoim szefem? Czy wreszcie Toyah napisał jakiś tekst, potępiający PiS za wejście w układ z SLD w kwestii mediów publicznych? Nie przypominam sobie.
Sposób myślenia Toyaha jest nie tylko kompletnie nieżyciowy – także w punktu widzenia osiągania ważnych i szlachetnych celów, takich jak choćby wspomniane utrzymanie dobrej dyrekcji MPW – ale wręcz szkodliwy. Posługując się nim, nie sposób zdziałać niczego nigdzie – chyba że urzeczywistni się idealna republika Platona. Ale jest to także postawa kabotyńska, bo bardzo łatwo podniecać się własną moralną doskonałością i wytykać innym, że nie dostają, gdy się siedzi w ciepłym pokoiku za komputerkiem, anonimowo wklejając kolejne teksty o potrzebie moralnego wzmożenia
